Hội làng Nội Kiếu

Đã thành lệ, năm nào cũng vậy vào ngày mùng 10 tháng Giêng làng Nội Kiếu, xã Đức Lý, huyện Lý Nhân lại tưng bừng mở hội. Hội làng tổ chức vào những ngày đầu Xuân mới, dù công việc đồng áng thời điểm này rất bận nhưng người dân thôn Nội Kiếu vẫn tranh thủ thời gian tham dự lễ hội, vào đình lễ Thánh cầu may, cầu an, cầu phúc cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt...

Cũng như mọi năm, sáng ngày mùng 10 tháng Giêng năm Giáp Thìn 2024 đông đảo người dân thôn Nội Kiếu lại tập trung về đình làng làm lễ khai hội. Cụ Phạm Văn Thanh, 80 tuổi, làng Nội Kiếu, người góp công lớn trong việc nghiên cứu, sưu tầm các tư liệu lịch sử liên quan đến đình làng cho biết: Làng Nội Kiếu được sáp nhập từ thôn Nội và thôn Kiếu. Thôn Nội và thôn Kiếu (nay là xóm Nội và xóm Kiếu) từ trước đến nay đều có đình làng riêng nhưng đều thờ Đức Thánh Rộng Công (tên húy là Lê Rộng Công). Vào ngày mùng 10 tháng Giêng - ngày sinh của Đức Thánh Rộng Công hội làng Nội Kiếu được tổ chức ở cả hai ngôi đình.

Về Đức Thánh Rộng Công, theo những tư liệu lịch sử còn được lưu giữ, cha của Đức Thánh là người Quảng Ninh, tên là Lê Công Thông về khu Nội, xã Ngu Nhuế, Tổng Ngu Nhuế, huyện Nam Sang (nay là thôn Nội Kiếu, xã Đức Lý, huyện Lý Nhân) làm nghề dạy học và bốc thuốc cứu người. Ở khu Nội ông Lê Công Thông kết duyên với bà Phạm Thị Thành (còn gọi là Thái Bà) - người thôn Nội. Là người nhân từ, đạo đức ngoài dạy học và bốc thuốc chữa bệnh cho dân ông Lê Công Thông còn có công huy động nhân lực, vật lực tu sửa ngôi chùa Phúc Khánh của làng. Vì vậy, ông được người dân yêu mến, tin tưởng cử làm trụ trì chùa Phúc Khánh. Một hôm lên gác thỉnh chuông cầu Phật bỗng có một đóa hoa sen từ trên trời rơi xuống, có một người đội mũ cánh chuồn, tay cầm tích trượng nói: Nhà ngươi là người có phúc, có đức ta được vương Phật cử vào làm con nhà người. Sau đó bà Thái Bà mang thai. Đủ 9 tháng 10 ngày, vào giờ Thìn (từ 7-9 giờ) ngày mùng 10 tháng Giêng năm Đinh Mùi Thái Bà đi từ làng qua chùa Phúc Khánh, tới khu đất đầu làng bỗng không đi được nữa. Lúc đó có mây ngũ sắc quấn quanh, bầu trời sáng rực, sấm chớp ầm ầm. Sau đó trời tối đen như mực, Thái Bà trở dạ hạ sinh Đức Thánh. Khi Đức Thánh vừa được hạ sinh từ trên trời có một dòng nước chảy xuống tắm rửa cho Ngài.

Đức Thánh Rộng Công được cha mẹ nuôi dạy, cho ăn học thành tài. Là người thông minh, tài giỏi, học một hiểu mười, văn võ toàn tài, năm 22 tuổi Ngài thi đỗ Nhất cử khôi nguyên được vua mời dự thiết triều bàn việc quốc sự. Khi cùng cha mẹ vinh quy bái tổ về làng được đức vua ban câu “Tử phụ hoàng ân, toàn gia thiên lộc” (có nghĩa là: có con hưởng ơn vua, cả nhà hưởng lộc trời). Làng Nội thời đó cũng được thừa hưởng lộc, dân làng làm ăn thuận lợi, nhân dân được miễn trừ sưu thuế...

Học rộng, tài cao, thi cử đỗ đạt, Đức Thánh Rộng Công từng được cử làm Tể tướng rồi làm quan xử án, làm quan cai quản tỉnh Bắc Giang, Hải Dương, Thanh Hóa. Ở đâu ngài cũng đem lại công bằng cho dân, được nhân dân tôn kính và biết ơn. Khi đất nước có giặc ngoại xâm, Đức Thánh đã góp công đánh thắng giặc Ân. Cuối đời Hùng Duệ Vương, quân Thục xâm lược nước ta. Đức ngài cùng Tản Viên Sơn Thánh cầm quân đánh tan quân Thục. Trên đường trở về đến động Phong Loan (Đà Bắc, Hòa Bình) ngài dừng binh và thác tại đây vào ngày 15/11 (âm lịch). Ngài hóa bay lên trời, tại nơi ngài thác mối đất xông thành một ngôi mộ lớn. Được tin Đức Thánh hóa, nhà vua thương tiếc ra chiếu chỉ phong cho Ngài là Thượng Đẳng Phúc Thần, ra chiếu thôn Nội và thôn Kiếu cùng 62 nơi khác lập đình thờ tự Ngài mãi mãi.  

Trong không khí vui vẻ, phấn khởi của ngày hội làng được tổ chức đúng dịp đầu xuân năm mới, trò chuyện với chúng tôi ông Ngô Văn Đồng, Bí thư Chi bộ, Trưởng ban công tác Mặt trận thôn Nội Kiếu cho biết: Hội làng Nội Kiếu được tổ chức trong 2 ngày: mùng 9 và mùng 10 tháng Giêng (ngày chính hội là ngày mùng 10 – là ngày sinh của Đức Thánh). Chiều ngày mùng 9, thôn tổ chức giao lưu bóng chuyền hơi, cầu lông. Buổi tối tổ chức giao lưu văn nghệ; trao quà khuyến học cho các cháu có thành tích học tập tốt; gặp mặt động viên, tặng quà, tiễn tân binh lên đường nhập ngũ. Sáng ngày mùng 10 tháng Giêng người dân tập trung tại sân đình làm lễ chào cờ, khai hội, dâng hương. Tiếp đó là Lễ tế Thánh của đội tế nam cầu mong mưa thuận gió hòa, khoai xanh lúa tốt, mùa màng bội thu, chăn nuôi phát triển, vạn sự hanh thông, xua đuổi ưu phiền, đón rước vận may, nhà nhà hạnh phúc... Buổi trưa, mọi người cùng gặp gỡ vui liên hoan, hưởng lộc thánh (mỗi gia đình ít nhất có một người) tại nhà văn hóa thôn. Những năm mở hội lớn (5 năm một lần làng mở hội lớn vào các năm chẵn: 2010, 2015, 2020, 2025...) thôn tổ chức rước kiệu quanh làng, có tổ chức một số trò chơi dân gian như: bịt mắt đánh trống, kéo co, nhảy cầu kiều, bắt vịt... Đặc biệt, vui hội làng nhưng bao năm qua người dân thôn Nội Kiếu vẫn luôn bảo đảm lịch gieo cấy vụ lúa xuân trong khung thời vụ tốt nhất.

Nói về hội làng, cụ Phạm Văn Thanh cười cho biết thêm: Lễ hội truyền thống của thôn Nội Kiếu diễn ra vào dịp đầu Xuân, đúng thời điểm nông dân bắt đầu vào vụ mới. Theo các cụ kể lại, trước kia, trong lễ hội còn có tục xuống đồng. Cụ thể, trước lễ hội người dân cày bừa sẵn thửa ruộng trước sân đình. Sau khi khai hội, cử một người quần áo chỉnh tề xuống ruộng cấy mấy hàng để cầu may, mong vụ mới gặp nhiều thuận lợi, bội thu... 

Không chỉ đoàn kết, gắn bó cộng đồng dân cư, giữ gìn nét đẹp văn hóa tín ngưỡng của quê hương, bảo tồn những giá trị lịch sử của di tích, hội làng Nội Kiếu còn là dịp giáo dục truyền thống yêu nước, truyền thống anh dũng chống giặc ngoại xâm, truyền thống hiếu học của cha ông cho các thế hệ cháu con tiếp nối. Hội làng mở dịp đầu Xuân góp phần quan trọng động viên, khích lệ toàn thể nhân dân bước vào năm mới với khí thế thi đua sôi nổi trong thực hiện các phong trào thi đua yêu nước; cùng đoàn kết đồng lòng giữ vững danh hiệu “Làng văn hóa”, làng văn hóa tiêu biểu; tiếp tục chung sức xây dựng quê hương ngày thêm giàu mạnh.

Phạm Hiền