Trước đây việc đỗ đại học chỉ trông chờ vào điểm thi tốt nghiệp THPT, thì bây giờ các thí sinh đã có thể chuẩn bị các điều kiện từ trước để đăng ký xét tuyển sớm đại học từ khi chưa thi tốt nghiệp. Vì thế thời điểm này cùng với ôn thi tốt nghiệp, ôn theo khối để thi lấy điểm xét vào các trường đại học, học sinh lớp 12 tích cực chuẩn bị các điều kiện, nghiên cứu kỹ để tìm các trường đại học phù hợp đăng ký xét tuyển sớm.
Chuẩn bị kỳ công, dài hơi
Trần Yến Nhi (lớp 12A6, Trường THPT A Phủ Lý) là một trong 10 học sinh của lớp có chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế Ielts cho biết: Chứng chỉ Ielts 7.5, một giải Nhì, 2 giải Ba học sinh giỏi tiếng Anh THPT cấp tỉnh là những điều kiện “mạnh” để em tham gia xét tuyển sớm đại học. Em dự định sử dụng hình thức xét tuyển sớm (xét học bạ kết hợp chứng chỉ Ielts, kết quả học sinh giỏi) để đăng ký vào Học viện Ngoại giao (nguyện vọng 1), và Đại học Ngoại thương (nguyện vọng 2). Hiện 2 trường này chưa mở cổng đăng ký xét tuyển, Trường Đại học Ngoại thương đã công bố phương án tuyển sinh, Học viện Ngoại giao chưa công bố, nhưng Yến Nhi đã đăng ký với nhà trường để lấy bản sao học bạ THPT. Em luôn theo dõi sát, khi các trường đại học mở cổng tuyển sinh sớm là đăng ký luôn.
Để có được các điều kiện “mạnh” như trên, Yến Nhi đã phải có sự chuẩn bị dài hơi, nỗ lực từ suốt nhiều năm học trước. Biết được giá trị của tiếng Anh, ngay từ nhỏ gia đình đã đầu tư cho em học tăng cường tiếng Anh. Học THCS, THPT Yến Nhi đều là thành viên đội tuyển học sinh giỏi môn tiếng Anh của trường và 3 giải học sinh giỏi cấp tỉnh trong 3 năm học THPT có giá trị rất lớn trong xét tuyển sớm vào đại học. Biết được giá trị của chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế Ielts, ngay khi đỗ vào THPT Yến Nhi đã đăng ký học Ielts và tháng 7/2023, kỳ nghỉ hè năm lớp 11 em đã thi và có được chứng chỉ Ielts 7.5. Có sự chuẩn bị từ sớm, Yến Nhi đã có được những điều kiện rất “mạnh” và gần như cầm chắc khả năng đỗ đại học sớm nguyện vọng 1.
Với Phạm Mai Phương, học sinh lớp 12A1, Trường THPT A Phủ Lý, những ngày này vừa học ở trường vừa miệt mài ôn tập để chuẩn bị tham gia thi đánh giá năng lực đợt 2 do Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức. Chị Thơm mẹ em cho biết, Phương có sức học khối A tốt nên ngay từ lớp 11 em dự định tham gia thi đánh giá năng lực để dùng kết quả xét tuyển sớm đại học và xét tuyển kết hợp. Gia đình mua một gói học ôn thi đánh giá năng lực trên mạng và Phương học online một năm nay mong đạt được kết quả tốt nhất.
Theo thầy Lương Văn Dương, Phó Hiệu trưởng phụ trách Trường THPT A Phủ Lý, năm học này trường có hơn 400 học sinh lớp 12, gần như 100% các em đều đăng ký lấy bản sao học bạ để xét tuyển sớm đại học. Cũng theo thầy Dương, nhiều học sinh đã có sự chuẩn bị kỳ công từ sớm để có được các điều kiện “mạnh”, mong trúng xét tuyển sớm vào các trường đại học top cao. Năm ngoái cũng gần như 100% học sinh của trường đều đăng ký xét tuyển sớm đại học, trong đó có khoảng 50% đỗ bằng hình thức này, hoặc xét tuyển kết hợp điểm thi với chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế, kết quả thi đánh giá năng lực, kiểm tra tư duy.
Không chỉ các trường ở thành phố, những trường THPT ở nông thôn nhiều học sinh cũng đăng ký xét tuyển sớm đại học, trong đó không ít em có sự chuẩn bị kỹ lưỡng như tham gia thi đánh giá năng lực, kiểm tra tư duy, thi Ielts. Ở Trường THPT C Kim Bảng nhiều học sinh lớp 12 đăng ký lấy bản sao học bạ để xét tuyển sớm đại học. Nằm ở khu vực nông thôn, số em có chứng chỉ Ielts ít, nhưng trường cũng có vài chục em tham gia thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Hà Nội và một số em đăng ký đánh giá tư duy của Đại học Bách khoa.
Trước đây, việc xét tuyển đại học cơ bản chỉ căn cứ vào điểm của kỳ thi tốt nghiệp THPT. Tuy nhiên, sau khi các trường đại học được giao quyền tự chủ tuyển sinh, ngày càng nhiều trường có các phương thức tuyển sinh khác, điểm thi chỉ là một phần nhỏ. Nhiều trường đại học chỉ lấy khoảng 10-15% chỉ tiêu tuyển sinh bằng điểm thi tốt nghiệp THPT. Nhiều trường lại có tới 80-90% chỉ tiêu tuyển sinh được lấy qua hình thức tuyển sinh sớm với các điều kiện: học bạ kết hợp chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế, kết quả thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy, kết quả học sinh giỏi cấp tỉnh trở lên. Thay đổi này tạo cơ hội cho thí sinh có thời gian chuẩn bị sớm các điều kiện chứ không chỉ trông chờ vào kết quả điểm thi tốt nghiệp, đồng thời cũng đánh giá chính xác hơn năng lực thực sự của các em.
Học sinh lớp 12 Trường THPT A Phủ Lý ôn thi tốt nghiệp. Ảnh: Đan Vũ
Tập trung nghiên cứu, lựa chọn trường, ngành phù hợp
Với nhiều điều kiện vượt trội như có nhiều giải học sinh giỏi tỉnh, giải quốc gia, tham gia đội tuyển quốc tế, kết quả thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy tốt, rồi là học sinh trường chuyên, học sinh Trường THPT chuyên Biên Hòa có rất nhiều cơ hội được tuyển thẳng, tuyển sớm vào các trường đại học. Cô Vũ Thị Lan Hương, Phó Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Biên Hòa cho biết, mấy năm học gần đây đa phần học sinh lớp 12 đều đỗ bằng hình thức xét tuyển sớm. Tuy nhiên mỗi năm mỗi trường đại học thường có sự thay đổi trong các phương thức tuyển sinh nên học sinh và phụ huynh đều phải thường xuyên nắm bắt thông tin qua website của trường, qua báo chí, nghiên cứu kỹ để không bỏ lỡ cơ hội của mình và có sự lựa chọn chính xác.
Ví dụ Trường Đại học Y Hà Nội chỉ tuyển thẳng học sinh đạt giải Nhất môn Sinh học trong kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia, nhưng với các môn Toán, Lý, Hóa lại tuyển thẳng cả giải Nhất, Nhì. Trong khi đó Trường Đại học Y Thái Bình hiện vẫn tuyển thẳng những học sinh đạt giải Nhất, Nhì, Ba môn Sinh học. Cô Hương cũng cho biết, nhà trường vừa phối hợp tổ chức Ngày hội tư vấn Tuyển sinh với sự tham gia của nhiều trường đại học, trong đó có những trường đại học top đầu mà đa số học sinh của trường quan tâm. Qua Ngày hội tư vấn Tuyển sinh đã giúp các em hiểu hơn về các ngành nghề để có sự lựa chọn chính xác, đồng thời nắm rõ các phương thức tuyển sinh của từng trường trong năm nay.
Hiện tại mỗi trường đại học đều có nhiều phương thức tuyển sinh: Tuyển sinh học bạ THPT, học bạ kết hợp chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế, điểm thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy, giải học sinh giỏi cấp tỉnh trở lên, điểm thi tốt nghiệp THPT. Tùy vào mục tiêu đào tạo, số lượng, chất lượng thí sinh đăng ký, các trường sẽ liên tục có sự thay đổi phương thức tuyển sinh qua mỗi năm để bảo đảm lựa chọn được những thí sinh tốt nhất đáp ứng mục tiêu đào tạo của mình. Ví dụ mấy năm trước nhiều trường đại học top đầu đều tuyển bằng hình thức xét học bạ các thí sinh học trường chuyên, nhưng sau này đã nâng yêu cầu với việc xét kết hợp các điều kiện khác. Hoặc việc quy đổi điểm từ chứng chỉ Ielts trước đây thường cao, nhưng sau hạ thấp dần vì các thí sinh có chứng chỉ Ielts ngày càng nhiều, nhiều em đạt điểm số cao. Nhiều trường khóa cổng tuyển sinh sớm khá sớm, nhưng cũng có trường sau khi có điểm thi tốt nghiệp THPT mới khóa. Vì thế để chủ động, không bỏ lỡ cơ hội, học sinh, phụ huynh đều phải thường xuyên cập nhật thông tin từ các trường, nghiên cứu kỹ các phương thức tuyển sinh để đăng ký cho phù hợp.
Ngoài ra, có không ít trường đại học, cao đẳng top dưới để đủ chỉ tiêu tuyển sinh, các điều kiện tuyển sinh sớm rất dễ, như chỉ cần xét học bạ. Thí sinh nên có sự cân nhắc kỹ lưỡng, nếu thực sự yêu thích ngành học và có sự phấn đấu tự thân cao hãy nên theo học. Không nên vì bạn đỗ mà mình cũng vào đại học bằng được, để rồi có khi vừa tốn tiền bố mẹ, lại mất thời gian đi nhầm hướng, không đúng sở trường, năng lực của mình.
Và dù đã đăng ký tuyển sinh sớm, kể cả có các điều kiện tương đối mạnh, thì thí sinh cũng không nên chủ quan với việc ôn thi tốt nghiệp THPT bởi phải tốt nghiệp mới vào được đại học. Ngoài ra, các em cũng nên duy trì ôn các môn theo khối để thi lấy kết quả dự phòng. Những năm trước, không ít học sinh cũng có chứng chỉ Ielts, có thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy cũng tương đối, nhưng lại đỗ đại học nhờ điểm thi tốt nghiệp THPT. Học sinh ngày càng có sự đầu tư để củng cố, nâng cao các điều kiện xét tuyển sớm, vì thế chất lượng xét tuyển sớm ngày càng nâng cao, để chắc chắn thí sinh không nên chủ quan.
Đỗ Hồng