Lee Miller - Cuộc đời rực rỡ của phóng viên chiến trường kiêm người mẫu Mỹ

Với con mắt sắc bén theo chủ nghĩa siêu thực, luôn khao khát tìm vẻ đẹp và những điều phi lý trong cuộc sống, Lee Miller đã có một cuộc đời cống hiến cho nghệ thuật đúng nghĩa.

Lee Miller (sinh ngày 23/4/1907 tại Mỹ và mất ngày 21/7/1977 tại Vương quốc Anh), là nhiếp ảnh gia người Mỹ, theo chủ nghĩa siêu thực. Lee Miller còn được biết đến với vai trò người mẫu, chủ yếu là nàng thơ của nghệ sĩ Man Ray.

Cô nổi tiếng khi hợp tác với quân đội Mỹ, ghi lại những hình ảnh, sự kiện đau buồn trong Thế chiến thứ hai. Đặc biệt, Lee Miller còn tự chụp một bức ảnh trong bồn tắm của Hitler vào chính ngày hắn qua đời.

Ám ảnh đầu đời

Cha của Miller là nhiếp ảnh gia Theodore. Ông sở hữu một chiếc Kodak Brownie, một chiếc kính soi nổi và có một phòng chụp ảnh tại nhà. Cha là người thầy đầu tiên dạy Miller những kiến thức cơ bản về nhiếp ảnh.

Tưởng chừng Miller sẽ có tuổi thơ hạnh phúc nhưng cô bé lên 7 tuổi đã bị cưỡng hiếp. Điều này không chỉ khiến cô bé bị tổn thương tâm lý mà còn mắc căn bệnh lậu. Căn bệnh này khiến Miller chịu nhiều đau đớn về thể xác và phải điều trị bằng nhiều thủ thuật xâm lấn đến tận tuổi trưởng thành. Điều bất hạnh vẫn bủa vây Miller khi người cha ép cô chụp những bức ảnh khỏa thân, không phù hợp với lứa tuổi. 

Mặc dù buộc phải đối mặt với những hậu quả về tâm lý và thể chất trong những năm tháng đầu đời, Miller vẫn xinh đẹp, thông minh và độc lập. Đây cũng chính là những phẩm chất đã mở ra nhiều cơ hội và may mắn sau này của Miller.

Sự nghiệp giáo dục và người mẫu

Ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, Miller đã có niềm đam mê đặc biệt với sân khấu. Cô học thiết kế ánh sáng và bối cảnh tại L'École Medgyés pour la Technique du Théâtre ở Paris trong bảy tháng. Sau đó, cô tiếp tục học ở nhà hát Experimental một thời gian ngắn tại Vassar College và học khiêu vũ và biểu diễn ở Thành phố New York.

Cô xuất hiện trên trang bìa của Mỹ và Anh vào tháng 3 năm 1927. Miller cũng được nhiều nhiếp ảnh gia thời trang nổi tiếng của tạp chí Vogue ở Manhattan chọn làm mẫu ảnh. Mùa đông năm đó, cô gặp ông trùm xuất bản tạp chí Condé Nast khi được ông cứu trong một vụ tai nạn. Ấn tượng với vẻ đẹp xinh đẹp, ông đã nhận cô làm người mẫu cho Liên đoàn sinh viên nghệ thuật.

Năm 1926, ở tuổi 19, Miller quyết định làm người mẫu. Thật không may, một bức ảnh do nhiếp ảnh Steichen chụp đã được đưa vào quảng cáo sản phẩm dành cho phụ nữ của Kotex. Bức ảnh này đã gây tai tiếng khiến Miller xấu hổ và lập tức rời thành phố New York để đến Paris.

Mối quan hệ với Man Ray

Tại Paris, Miller đã tìm và sống với Man Ray trong ba năm với tư cách là học trò, cộng tác viên, nàng thơ và cũng là người yêu. Man Ray dạy cô chụp ảnh.

Vào năm 1929, họ cùng nhau xây dựng và làm việc dựa trên năng lượng mặt trời (gọi là kỹ thuật phơi sáng). Đây là một kỹ thuật đảo ngược các phần âm và dương của một bức ảnh và tạo ra các đường viền giống như quầng sáng được nâng cao ánh sáng và bóng tối.

Man Ray đã tạo ra một số tác phẩm được công chúng đón nhận. Trong đó phải kể đến Observatory Time - The Lovers.Bức ảnh lấy cảm hứng từ đôi môi của Miller.

Khi Miller ở Paris, cô đã gặp nhiều nghệ sĩ như Paul Éluard, Pablo Picasso, Max Ernst, Joan Miró... Cô cũng đã gặp Jean Cocteau, một nghệ sĩ siêu thực và là đối thủ của Man Ray. Jean là người đã mời Miller vào vai chính trong bộ phim đầu tiên của mình mang tên Le Sang d 'un poète (1930–1932).

Sau cùng, Miller và Man Ray chia tay. Miller trở lại thành phố New York vào năm 1932.

Những đứa con tinh thần của Lee Miller

Trở lại thành phố New York, Miller thành lập một studio ảnh cùng với em trai là Erik. Nhờ được đào tạo về ánh sáng sân khấu nên Miller rất thuận lợi trong việc lắp đặt các thiết bị và hệ thống dây điện trong studio. Từ đó, cô bắt đầu vẽ chân dung những người nổi tiếng, chụp ảnh siêu thực và chụp ảnh quảng cáo.

Miller cũng trực tiếp làm người mẫu và bắt đầu chụp ảnh cho tạp chí Vogue. Năm 1934, Miller kết hôn với Aziz Eloui Bey, một ông trùm đường sắt người Ai Cập và đến sống Cairo. Tại đây, cô chụp rất nhiều các bức ảnh về kim tự tháp, sa mạc, làng mạc và tàn tích cổ xưa.

Năm 1937, Miller trở lại thăm Paris và gặp nghệ sĩ siêu thực người Anh Roland Penrose. Họ yêu nhau, cùng nhau đi du lịch và đến thăm các nghệ sĩ nổi tiếng khắp châu Âu. Cặp đôi dành thời gian ghé thăm Picasso - người đã vẽ Miller sáu lần, trong đó có bức chân dung Lee Miller trong vai L’Arlésienne (1937).

Năm 1939, cô rời Bey và chuyển đến London để sống cùng Penrose. Năm tiếp theo, Miller đã chụp nhiều tác phẩm để đời như "Trận Blitz"- tên gọi của cuộc đột kích trong đêm thời chiến của Đức vào các trung tâm công nghiệp của Anh; một loạt ảnh đã được xuất bản trong Grim Glory: Pictures of Britain Under Fire (1941)...

Miller cũng trở thành người đóng góp nhiều bài báo và ảnh cho tạp chí Vogue của Anh.

Phóng viên chiến trường cho Vogue

Đến năm 1943, Miller được Vogue công nhận là phóng viên chiến trường. Sau đó, cô hợp tác cùng phóng viên ảnh David E. Scherman. Họ cùng nhau đi theo Sư đoàn bộ binh số 83 của Quân đội Mỹ, tiến lên tiền tuyến. Miller trở thành nữ phóng viên ảnh đầu tiên làm được điều này.

Cô đã chụp ảnh giải phóng Paris, trận chiến Saint-Malo, bệnh viện dã chiến ở Normandy và việc giải phóng cả Dachau... Trong ngày Hitler chết, cô nhờ Scherman chụp ảnh cô đang tắm trong bồn tắm của Hitler, với đôi ủng dính đầy bùn trên tấm thảm tắm.

Năm 1945, Miller đi khắp Đông Âu để xem và chụp ảnh về hậu quả tàn khốc của chiến tranh. Trong số đó có những bức ảnh đầu tiên về trại tập trung Buchenwald - nơi giam giữ những tù nhân người Do Thái của Đức Quốc xã.

Cuộc sống và công việc sau này

Mặc dù phải vật lộn với chứng trầm cảm, nghiện rượu và rối loạn căng thẳng sau chấn thương do chiến tranh, nhưng Miller tiếp tục trở lại London và chụp ảnh. Cô đặc biệt chụp các nghệ sĩ và nhà văn, chẳng hạn như Yves Tanguy, Ernst, Dorothea Thuộc da, Wifredo Lam... Những người trong số họ được cô chụp rất ngẫu hứng như tác phẩm có tựa đề "Những vị khách đang làm việc" (1953).

Miller kết hôn với Penrose vào năm 1947 và ở tuổi 40. Cô mang thai và sinh con trai Antony. Hai năm sau, Miller và Penrose mua một trang trại ở Isamu Noguchi. 

Vào đầu những năm 1950, Miller dừng sự nghiệp nhiếp ảnh và tự đổi mới mình thành một đầu bếp sành ăn, tham dự Cordon Bleu ở Paris. Cô tổ chức các bữa tiệc tối theo chủ nghĩa siêu thực và chế biến những món ăn mang tính thử nghiệm cao.

Được tôn vinh sau khi qua đời

Sau khi Miller qua đời vì bệnh ung thư, con trai cô là Antony Penrose cùng con dâu đã phát hiện ra khoảng 60.000 bản âm bản, 20.000 bản in và tờ liên lạc, tài liệu và bài viết được đóng hộp trên gác mái của trang trại Farley. Từ những năm 1980, Antony Penrose, người không biết gì về sự nghiệp nhiếp ảnh của mẹ mình, đã làm việc để lưu trữ và quảng bá tác phẩm của mẹ - tác phẩm gần như đã bị nghệ thuật lãng quên thế giới.

Nhờ nỗ lực của con trai, Miller đã trở thành chủ đề của một số cuộc triển lãm, tiểu sử và sách chuyên khảo. Lee, bộ phim về cuộc đời cô với sự tham gia của Kate Winslet, được phát hành vào năm 2023.

Ngọc Hưng/ Báo Tin tức