Xác định tội phạm, tệ nạn ma túy (TNMT) là nguyên nhân phát sinh các loại tội phạm khác, gây nhiều hệ lụy trong đời sống xã hội, thời gian qua, lực lượng công an trong tỉnh tập trung đấu tranh mạnh với loại tội này thông qua những giải pháp đồng bộ, quyết liệt. Tuy nhiên, tình hình tội phạm về ma túy vẫn đang diễn biến theo chiều hướng gia tăng với tính chất phức tạp, khó lường. Để ngăn chặn, đẩy lùi tội phạm và TNMT, đòi hỏi phải có sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của các cấp, ngành và toàn xã hội.
Gia tăng số vụ, đối tượng và tính chất
Theo báo cáo của Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (CSĐTTP về MT), Công an tỉnh: tình hình buôn bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng trái phép chất ma túy trên địa bàn tỉnh thời gian qua diễn biến phức tạp, có chiều hướng gia tăng về số vụ, đối tượng và tính chất, mức độ nguy hiểm. Hoạt động tội phạm ma túy ngày càng tinh vi. Đáng chú ý là đã xuất hiện nhiều vụ mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy số lượng lớn do các đối tượng từ tỉnh ngoài đến địa bàn để hoạt động.
Có nhiều yếu tố tác động đến tình hình tội phạm ma túy, trong đó có do áp lực về tình hình tội phạm và TNMT từ nước ngoài vào. Các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia thiết lập đường dây vận chuyển ma túy từ vùng “tam giác vàng” qua Lào rồi tập kết ở khu vực giáp biên giới. Cùng với đó, tỉnh Hà Nam nằm cửa ngõ phía nam của Thủ đô Hà Nội, thuận lợi về giao thông cả đường bộ, đường sắt, đường thủy nên đã trở thành nơi trao đổi, mua bán trái phép chất ma túy của 3 tuyến vận chuyển ma túy trọng điểm (Tây Bắc, Đông Bắc, Bắc Trung Bộ). Mặt khác, những năm qua, tỉnh ta đang đẩy mạnh phát triển theo hướng công nghiệp, thương mại, dịch vụ. Bên cạnh quá trình phát triển kinh tế, tình hình tội phạm, tội phạm và TNMT, nhất là ở những địa bàn giáp ranh tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất an ninh trật tự (ANTT). Vệc sử dụng ma túy tổng hợp tại các cơ sở kinh doanh có điều kiện về ANTT, dịch vụ nhạy cảm (karaoke, khách sạn, nhà nghỉ, nhà trọ) diễn biến phức tạp. Tuy các địa phương tập trung lập hồ sơ đưa đối tượng nghiện ma túy vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, nhưng số người nghiện, nghi nghiện ngoài xã hội không có hồ sơ quản lý còn nhiều.
Ban Thanh niên Công an tỉnh tổ chức tuyên truyền tác hại về ma túy tới người dân xã Thanh Nghị (Thanh Liêm).
Năm 2023, lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy đã đấu tranh, triệt phá 28 đường dây mua bán từ Lào, các tỉnh, thành phố về địa bàn tỉnh; phát hiện, bắt 311 vụ, 467 đối tượng mua bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng trái phép chất ma túy, thu giữ 2,375 kg heroin, 11,234 kg và 90.766 viên ma túy tổng hợp, 1 súng, 27 viên đạn và các tang vật liên quan. Lực lượng chức năng đã khởi tố 331 vụ, 487 bị can phạm tội về ma túy (vượt 35,59% chỉ tiêu cả năm bộ giao). Đặc biệt, 3 tháng đầu năm 2024, lực lượng chức năng đã phát hiện, bắt giữ, khởi tố 113 vụ/186 bị can (tăng 52 vụ, 39 bị can so với cùng kỳ).
Điển hình: Ngày 8/7/2023, bằng các biện pháp nghiệp vụ, tại Tổ 5, phường Lê Hồng Phong (thành phố Phủ Lý), Phòng CSĐTTP về MT, Công an tỉnh và Công an huyện Lý Nhân phối hợp với Cục CSĐTTP về MT (Bộ Công an) bắt quả tang đối tượng Nguyễn Văn Thắng (trú tại Bắc Lý, Lý Nhân) đang vận chuyển trái phép 5 bánh heroin, 10.149 viên ma túy tổng hợp từ Điện Biên về Hà Nam tiêu thụ. Đáng chú ý, Thắng là đối tượng có 3 tiền án về tội trộm cắp tài sản, chống người thi hành công vụ, 1 tiền sự về tội có ý hủy hoại tài sản. Bản thân nghiện ma túy nên thủ đoạn hoạt động của đối tượng rất manh động, liều lĩnh. Thắng thường xuyên móc nối, cấu kết với các đối tượng phạm tội ma túy trên địa bàn các tỉnh Điện Biên, Sơn La để mua ma túy số lượng lớn rồi vận chuyển về Hà Nam bán. Trước đó, ngày 13/4/2023, Phòng CSĐTTP về MT, Công an tỉnh phối hợp với Công an thành phố Phủ Lý và Cục CSĐTTP về MT (Bộ Công an) bắt Nguyễn Tuấn Đạt (thường trú Tổ 10, phường Hai Bà Trưng, thành phố Phủ Lý) đang vận chuyển 1 túi nilon chứa chất ma túy có tổng khối lượng 571,882g loại heroin và 161, 945g loại Methamphetamine.
Tăng cường phòng ngừa, ngăn chặn phát sinh tội phạm
Theo thống kê của cơ quan chức năng, tính đến tháng 3/2024, trên địa bàn tỉnh có trên 1 nghìn người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý (657 người nghiện đang làm, sinh sống ngoài xã hội, trên 400 người sử dụng trái phép chất ma túy, 358 người đang điều trị cai nghiện bằng thuốc Methadone, 161 người cai nghiện tại trung tâm phục hồi chức năng tâm thần, điều trị nghiện ma túy). Thành phần người nghiện ma túy đa dạng, tập trung ở nhóm người có trình độ văn hóa thấp, đối tượng có tiền án, tiền sự, không nghề nghiệp, hoặc nghề nghiệp không ổn định.
Theo dự báo, tình hình tội phạm, TNMT sẽ còn diễn biến phức tạp. Người nghiện ma túy có chiều hướng tiếp tục gia tăng, chưa có xu hướng giảm. Bên cạnh đó, điều kiện cơ sở vật chất, kinh phí cho các cơ sở cai nghiện bắt buộc còn hạn chế, điều trị cai nghiện ma túy bằng Methadone đạt hiệu quả không cao. Trong khi đó, hoạt động tội phạm, TNMT trên địa bàn vẫn diễn biến phức tạp, thủ đoạn ngày càng tinh vi...
Để chủ động phòng ngừa có hiệu quả đối với tội phạm, TNMT, Công an tỉnh đã ban hành kế hoạch tuyên truyền phòng, chống ma túy năm 2024, phối hợp với các cấp, ngành, địa phương đẩy mạnh công tác xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc; tuyên truyền, vận động cán bộ, công chức, viên chức, nhân dân tham gia phòng ngừa, phát hiện, tố giác, tấn công tội phạm ma túy, bảo đảm ANTT. Lực lượng công an thường xuyên thông báo tình hình ANTT, phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm, tội pham ma túy; tuyên truyền, phổ biến những quy định mới của Luật Phòng, chống ma túy và văn bản hướng dẫn thi hành với hình thức, nội dung, phương pháp tuyên truyền luôn được đổi mới, qua đó nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, tinh thần trách nhiệm trong phòng, chống tội phạm của mọi công dân.
Cùng với đó, tiếp tục phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể đẩy mạnh tuyên truyền Luật Phòng, chống ma túy, tác hại của ma túy đến các gia đình, dòng họ, trường học, cơ quan, doanh nghiệp, địa bàn dân cư. Duy trì, nhân rộng nhiều mô hình, câu lạc bộ phòng, chống ma túy ở các địa bàn trọng điểm gắn với thực hiện Đề án “Xây dựng xã, phường, thị trấn, cơ quan, đơn vị không có tội phạm, người nghiện ma túy”; phong trào “Xây dựng thôn, xóm, tổ dân phố, xã, phường, thị trấn, cơ quan, doanh nghiệp, trường học không có tội phạm và TNMT”; phối hợp xây dựng, duy trì có hiệu quả mô hình “Khu dân cư không phát sinh thanh thiếu niên mắc tệ nạn xã hội”.
Cùng với các biện pháp phòng ngừa, Công an tỉnh tập trung chỉ đạo thực hiện quyết liệt, toàn diện công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm, vừa cấp bách, vừa thường xuyên, lâu dài. Tổ chức thực hiện có hiệu quả công tác nghiệp vụ cơ bản trong đánh giá, theo dõi, dự báo tình hình tội phạm, TNMT; phối hợp với lực lượng chức năng nắm chắc diễn biến hoạt động của các đường dây, băng nhóm tội phạm ma túy để áp dụng biện pháp phòng ngừa, đấu tranh phù hợp. Rà soát, lên danh sách đưa những đối tượng có khả năng, điều kiện phạm tội, đối tượng có biểu hiện nghi vấn hoạt động phạm tội về ma túy vào diện quản lý nghiệp vụ.
Tăng cường phối hợp tuần tra, kiểm soát; đồng thời nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý cư trú, quản lý ngành nghề kinh doanh có điều kiện về ANTT. Tham mưu, phối hợp tổ chức cho 100% chủ cơ sở kinh doanh có điều kiện về ANTT ký cam kết chấp hành nghiêm quy định của pháp luật trong hoạt động kinh doanh. Triển khai có hiệu quả các đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm ma túy; rà soát, có kế hoạch đấu tranh triệt phá các điểm, tụ điểm, đường dây, tổ chức hoạt động phạm tội về ma túy; mở rộng hoạt động trinh sát, chủ động phát hiện, ngăn chặn ma túy từ xa, từ sớm.
Đẩy nhanh tiến độ điều tra các vụ án ma túy, sớm đưa các đối tượng ra truy tố, bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, hạn chế phát sinh đối tượng truy nã; tổ chức tiếp nhận, giải quyết tin báo, tố giác tội phạm và kiến nghị khởi tố đúng pháp luật.
Công tác phòng, chống tội phạm, TNMT là nhiệm vụ hết sức quan trọng. Do vậy cùng với nỗ lực của lực lượng công an, cấp ủy, chính quyền, các cấp, ngành, cơ quan, đoàn thể cần quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt để huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị tham gia vào cuộc đấu tranh phòng, chống ma túy, qua đó, góp phần bảo đảm ANTT, tạo điều kiện thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.
Trần Ích