Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), Chi nhánh tỉnh Hà Nam đến thời điểm này, việc cho vay kinh tế tập thể trên địa bàn tỉnh đang gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều ngân hàng thương mại đã triển khai tiếp cận, tuyên truyền, hướng dẫn cho vay kinh tế tập thể, song đều gặp phải một số khó khăn, vướng mắc.
Cụ thể, hệ thống báo cáo tài chính của khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã (HTX) chưa minh bạch, đồng bộ, bài bản. Hầu hết các HTX không có kế toán theo dõi tình hình tài chính mà chỉ thuê kế toán hạch toán, báo cáo tài chính nên số liệu, tình hình tài chính chưa cập nhật đầy đủ, chính xác, kịp thời. Khi vay vốn ở mức phải có tài sản bảo đảm theo quy định, các HTX thường không có tài sản bảo đảm. Một số ít thành viên dùng tài sản cá nhân thế chấp cho vay, song giá trị không nhiều. Các thành viên góp vốn vào HTX bằng tài sản nhưng vẫn mang tên cá nhân của người sở hữu, vì thế gây khó khăn cho HTX trong việc dùng tài sản thế chấp vay vốn với ngân hàng. Vốn tự có (vốn đối ứng) đối với những dự án trung, dài hạn chưa đáp ứng theo tỷ lệ quy định của ngân hàng. Việc liên kết trong sản xuất của các HTX còn hạn chế, chủ yếu có quy mô nhỏ, chưa hình thành các chuỗi liên kết sản xuất từ đầu vào - sản xuất - tiêu thụ sản phẩm nên còn gặp nhiều rủi ro trên thị trường dẫn đến việc xây dựng phương án sản xuất – kinh doanh khi vay vốn chưa khả thi.
Ông Nguyễn Thành Trung, Phó Giám đốc Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Agribank) Hà Nam II cho biết: Nghị định 55/2015/NĐ – CP của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn có nội dung về các chính sách ưu đãi cho khu vực kinh tế tập thể, HTX như cho vay không có tài sản bảo đảm tối đa lên đến 3 tỷ đồng, hoặc 80% giá trị của dự án, phương án sản xuất kinh doanh theo mô hình liên kết; HTX hoạt động trong lĩnh vực phát triển nông nghiệp, nông thôn hoặc sản xuất kinh doanh hàng xuất khẩu hay phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ khi vay vốn ngắn hạn tại Agribank cũng được hưởng mức lãi suất ưu đãi theo chính sách chung của NHNN thường thấp hơn 1-2%/năm so với mặt bằng lãi suất chung của thị trường.
Tại Chi nhánh Agribank II hiện có phát sinh một khách hàng HTX dư nợ 1,78 tỷ đồng và 3 khách hàng cá nhân là thành viên HTX vay vốn để thực hiện cung ứng sản phẩm, hàng hóa cho các HTX dư nợ 2,5 tỷ đồng. Sở dĩ giải ngân cho vay kinh tế tập thể, HTX thấp do khách hàng chưa đáp ứng được các quy định để ký hợp đồng và nhiều HTX chưa có nhu cầu.
Cán bộ Chi nhánh NHCSXH tỉnh giải ngân vốn cho khách hàng vay.
Để mở rộng nguồn vốn giải ngân cho kinh tế tập thể, HTX, NHNN, Chi nhánh tỉnh Hà Nam đã phối hợp với Liên minh HTX tỉnh triển khai, thực hiện nhiệm vụ phát triển, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới. Theo đó, phối hợp nắm bắt thông tin về những khó khăn vướng mắc của HTX đang hoạt động trên địa bàn tỉnh, đề xuất, kiến nghị của các HTX trong quan hệ với các tổ chức tín dụng (TCTD). Đồng thời, chỉ đạo các TCTD triển khai công tác đầu tư tín dụng, cung ứng các tiện ích, dịch vụ ngân hàng, hỗ trợ phát triển, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trên địa bàn. Tham mưu UBND tỉnh ban hành văn bản chỉ đạo tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 06/CT-TTg ngày 12/3/2019 về tăng cường giải pháp nhằm đảm bảo an toàn hoạt động, củng cố vững chắc hệ thống quỹ tín dụng nhân dân.
Tuy nhiên, kết quả đầu tư tín dụng của các TCTD đối với khu vực kinh tế tập thể trên địa bàn vẫn còn hạn chế, số lượng các HTX có quan hệ vay vốn ngân hàng còn thấp. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế, hoạt động sản xuất, kinh doanh, đầu tư, tiêu dùng chậm lại... tác động không nhỏ tới sự phát triển kinh tế - xã hội. Bên cạnh đó, khu vực kinh tế tập thể trên địa bàn tỉnh có quy mô hoạt động nhỏ, hiệu quả sản xuất, kinh doanh chưa cao; các HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp còn gặp rủi ro cao do ảnh hưởng của thiên tai, dịch bệnh. Chính vì vậy, tín dụng ngân hàng đối với khu vực này cũng tiềm ẩn những rủi ro nhất định.
Ông Trần Duy Vinh, Phó Giám đốc NHNN, Chi nhánh tỉnh Hà Nam cho biết: Trong thời gian tới, NHNN Chi nhánh Hà Nam thường xuyên chỉ đạo, đôn đốc các TCTD trên địa bàn bám sát chủ trương, định hướng và chỉ đạo của NHNN Việt Nam, Nghị quyết của cấp ủy và các Chương trình, kế hoạch hành động của chính quyền địa phương để triển khai hiệu quả nhiệm vụ của ngành Ngân hàng đối với phát triển kinh tế tập thể. Chỉ đạo các TCTD trên địa bàn hỗ trợ các tổ chức kinh tế tập thể nâng cao khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng; chủ động nắm bắt nhu cầu vốn tín dụng của lĩnh vực kinh tế tập thể, tiếp cận các dự án, phương án sản xuất, kinh doanh khả thi, hiệu quả để đầu tư vốn tín dụng.
NHNN, Chi nhánh tỉnh cũng đề nghị Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ cho các HTX, tổ hợp tác về cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất kinh doanh ở khu vực nông thôn; hỗ trợ xử lý rủi ro cho các HTX, xã viên HTX khi gặp thiên tai, dịch bệnh. Bên cạnh đó các HTX, khu vực kinh tế tập thể cần luôn tự đổi mới nâng cao trình độ trong quản lý điều hành, khả năng quản lý nguồn vốn để có thể tiếp cận đối với nguồn vốn cho vay và trau dồi khả năng ứng phó với những biến động bất thường xảy ra. Các TCTD trên địa bàn đẩy mạnh đầu tư tín dụng hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông thôn, góp phần đổi mới và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong tình hình mới.
Ngoài ra, các TCTD cần tiếp tục đa dạng hóa hình thức huy động vốn để cho vay đối với khu vực kinh tế tập thể, cho vay các HTX; đổi mới quy trình, thủ tục cho vay theo hướng đơn giản và phù hợp với đối tượng khách hàng là các HTX và tổ hợp tác sản xuất kinh doanh, nhưng vẫn bảo đảm đúng quy định của pháp luật và quản lý được chất lượng tín dụng; triển khai Chương trình kết nối Ngân hàng - Doanh nghiệp, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp, HTX.
Cùng với đó, tăng cường công tác phối hợp với các sở, ban, ngành, hội đoàn thể, UBND các huyện, thành phố... trong việc trao đổi, cung cấp thông tin nhằm nâng cao chất lượng hoạt động ngân hàng trên địa bàn, góp phần thực hiện tốt Chương trình kết nối Ngân hàng – Doanh nghiệp. Mặt khác, các TCTD cần tăng cường phối hợp với Liên minh HTX tỉnh triển khai thực hiện nhiệm vụ phát triển, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới.
Trần Thoan