Trần Nhân Tông là vị Hoàng đế thứ ba của nhà Trần. Ông trị vì từ năm 1278 đến năm 1293, sau đó làm Thái Thượng Hoàng rồi đi tu sáng lập ra thiền phái Trúc Lâm.

Với mục tiêu tạo môi trường, động lực giúp các em đội viên, thiếu niên, nhi đồng phấn đấu học tập, rèn luyện trở thành con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, Cháu ngoan Bác Hồ, các cấp bộ đội trong tỉnh đã triển khai sâu rộng phong trào “Thiếu nhi Hà Nam thi đua làm theo 5 điều Bác Hồ dạy” và đạt được nhiều kết quả nổi bật. Đây cũng là nội dung trọng tâm, xuyên suốt công tác đội và phong trào thiếu nhi của tỉnh, góp phần nâng cao chất lượng hoạt động đội, xây dựng Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh vững mạnh.

Từ hiệu quả tuyên truyền tích cực của chính quyền địa phương, sự hưởng ứng của bà con nhân dân trong việc hiến đất làm đường, những con đường ở thôn Từ Đài, xã Chuyên Ngoại (thị xã Duy Tiên) trước kia vốn nhỏ hẹp, giờ đã được mở rộng, nhựa hóa và bê tông hóa, trở nên khang trang, sạch đẹp.

Vùng đất Liễu Đôi, xã Liêm Túc, huyện Thanh Liêm nổi tiếng là đất võ vật. Vật võ Liễu Đôi gắn liền với lịch sử lập làng, lập ấp; gắn liền với truyền thuyết ông Thánh vật của làng (còn gọi là đức Thánh Tiên) dũng cảm, oai hùng, lập được nhiều chiến công trong công cuộc chống giặc ngoại xâm bảo vệ quê hương, đất nước.

Năm nào cũng vậy, Tết đến xuân sang, từ ngày mùng 6 đến mùng 8 tháng Giêng đình đá Tiên Phong (còn gọi là đình đá An Mông), thuộc địa bàn xã Tiên Sơn, thị xã Duy Tiên lại tưng bừng mở hội. Trong lễ hội, ngoài phần tế lễ được tổ chức hết sức trang trọng, linh thiêng, phần hội có tục thi vồ cầu độc đáo với ý nghĩa tái hiện lại cảnh nữ tướng Nguyệt Nga rèn luyện binh sĩ để chống giặc ngoại xâm hơn nghìn năm trước.

Từ một thị xã nhỏ bé, Phủ Lý bây giờ đã là thành phố, đô thị loại II với những nhà cao tầng san sát, dân cư đông đúc. Nhưng đi trong thành phố hiện đại hôm nay vẫn có thể dễ dàng bắt gặp những nét xưa cũ của vùng đất này còn lưu lại. Đó là những tên địa danh, hàng quán, di tích,… đã gắn liền với sự hình thành, phát triển của Phủ Lý. Giữa các khu nhà khang trang, con đường rộng dài sôi động, những dấu tích xưa cũ như những nốt trầm tạo nét sâu lắng cho Phủ Lý, quyện hòa truyền thống và hiện đại. 

Hơn 60 năm về trước, theo chủ trương di dân đi làm kinh tế mới của Đảng, Nhà nước, một số người dân xã Hòa Hậu (Lý Nhân) đã tình nguyện rời quê đến với mảnh đất Tân Quang (Lục Ngạn, Bắc Giang) để khai hoang mở đất, xây dựng quê hương mới. Rời quê với hai bàn tay trắng, nhưng với óc sáng tạo, đức tính cần cù, chăm chỉ, những người dân Hòa Hậu năm xưa và thế hệ kế tiếp ngày nay đã biến vùng đất hoang hóa ngày nào trở thành miền quê trù phú.

Nếu trước kia, việc đến với những hộ dân thôn Thanh Sơn (xã Thanh Nghị, Thanh Liêm) gặp nhiều khó khăn, trở ngại, bởi đường dốc khó đi, thì mấy năm trở lại đây đường vào thôn đã được hạ thấp độ dốc, mở rộng, trải bê tông phẳng lỳ, giúp cho khoảng cách như gần lại rất nhiều.

Câu ca “Núi Đọi ai đắp mà cao/Ngã ba sông Lệnh ai đào nên sâu/ Khen ai khéo bắc cầu Châu/ Khéo bắc cầu Hầu cho cả đường Ngang...” đi vào lòng nhân dân từ bao đời như khẳng định ranh giới của tạo hóa và những đặc điểm vốn có của di sản. Núi Đọi - sông Châu không chỉ là biểu tượng núi - sông của Hà Nam, mà còn mang những dấu tích minh chứng cho sự phát triển xã hội, con người và văn hóa vùng đất Duy Tiên trong dòng chảy lịch sử bất tận.

Nói đến xã Liêm Túc (Thanh Liêm) mọi người luôn nghĩ tới quê hương thượng võ với môn vật cổ truyền Liễu Đôi được nhân dân gìn giữ, lưu truyền từ bao đời nay và hiện tại vẫn được duy trì biểu diễn vào mỗi dịp lễ hội đầu xuân ở địa phương. Không chỉ vậy, cuối năm 2023 người dân nơi đây còn vinh dự và tự hào về đặc sản rượu nếp Liễu Đôi được Sở Khoa học và Công nghệ cấp Giấy chứng nhận “Nhãn hiệu chứng nhận Hà Nam”. Bên cạnh đó, sản phẩm cũng được Công ty TNHH khoa học TSL – Trung tâm kiểm nghiệm TSL Hà Nội tiến hành kiểm nghiệm và kết quả chất lượng  bảo đảm đạt các tiêu chuẩn quy định.

Kim Bảng là vùng quê có bề dày truyền thống yêu nước, cách mạng. Trong suốt chiều dài sự nghiệp cách mạng của dân tộc, cùng với quê hương Hà Nam, đảng bộ, chính quyền, nhân dân Kim Bảng đã luôn nỗ lực phấn đấu lập nhiều thành tích xuất sắc và có những đóng góp to lớn. Phát huy truyền thống vẻ vang đó, trong sự nghiệp đổi mới, hội nhập, phát triển, đảng bộ, chính quyền, nhân dân Kim Bảng đã và đang không ngừng nỗ lực phấn đấu xây dựng quê hương trở thành đô thị văn minh, giàu đẹp.

Ngôi nhà của cựu chiến binh (CCB) Trần Bình Yên nằm ẩn mình giữa mầu xanh của cây trái nơi vùng núi Ba Sao (Kim Bảng). Gần 50 năm trước, trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, CCB Trần Bình Yên là người lính lái chiếc xe tăng T54B - 846 có mặt tại Dinh Độc Lập vào thời khắc lịch sử của dân tộc - trưa ngày 30/4/1975. Thời gian trôi nhanh, từ chàng trai tuổi đôi mươi ngày ấy, nay CCB Trần Bình Yên đã bước sang tuổi 71. Tuổi cao, sức khỏe yếu nhưng ký ức đầy tự hào về những năm tháng tuổi xuân tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử luôn đậm sâu trong ký ức người lính lái xe tăng năm nào.

Trong các cuộc chiến tranh giành độc lập dân tộc, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, lực lượng thanh niên xung phong (TNXP) đã có những đóng góp, hy sinh to lớn cho đất nước. Với họ, những năm tháng tuổi trẻ tuy nhiều gian nan, vất vả nhưng là quãng thời gian có nhiều ký ức tươi đẹp và kỷ niệm không thể nào quên.

Thiếu tướng Trần Tử Bình (tên thật là Phạm Văn Phu, sinh năm 1907) sinh ra trong một gia đình công giáo nghèo ở thôn Tiêu Thượng, xã Tiêu Động, huyện Bình Lục. Mang trong mình trái tim yêu nước nồng nàn, được các nhà cách mạng tiền bối giác ngộ, ông tham gia cách mạng từ sớm. Với những đóng góp to lớn cho cách mạng, cho dân tộc, ông đã được trao tặng nhiều phần thưởng đặc biệt cao quý: Huân chương Quân công hạng Ba, Huân chương Chiến thắng hạng Nhất, Huân chương Độc lập hạng Nhất, Huân chương Hồ Chí Minh...

"Sinh năm 1944, nhưng phải đến năm 1954, khi miền Bắc hoàn toàn được giải phóng tôi mới được chính thức tới trường, lúc ấy tôi đã lên 10 tuổi..." - Cựu chiến binh (CCB) Nguyễn Hữu Úc, Chủ tịch Hội chiến sỹ cách mạng bị địch bắt tù đầy huyện Thanh Liêm bồi hồi nhớ lại. Trong ký ức của ông, lớp học ngày ấy đơn sơ và còn nhiều thiếu thốn, có lúc phải dùng cánh cửa để làm bảng...; thậm chí, khi học lớp 1, ông và các bạn còn phải học nhờ trong chùa Âm, xã Thanh Bình (nay là thị trấn Tân Thanh); đến khi lên lớp 2, lớp học của ông mới rời chùa vào học tại Trường cấp 1 xã Thanh Bình... Sau này lên đường nhập ngũ, rồi bị địch bắt tù đầy tại nhà lao Phú Quốc, ông Nguyễn Hữu Úc còn từng học và dạy học ở những lớp học hết sức đặc biệt với những kỷ niệm sâu sắc không thể nào quên.

Duy Tiên, vùng đất cổ cận kề địa danh nổi tiếng “phố Hiến” từ thuở bình minh của lịch sử đã nổi danh với những di tích, lễ hội văn hóa, tâm linh vô cùng độc đáo mang đậm bản sắc dân tộc Việt. Vùng đất “núi Đọi - sông Châu” - Duy Tiên cũng là một trong những cái nôi của phong trào cách mạng, một điểm sáng trong thời kỳ đổi mới, hội nhập và phát triển của quê hương Hà Nam. Trên mảnh đất này, từ cổ đại đến nay, các thế hệ người Duy Tiên đã tạo lập nên nhiều giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể đặc sắc, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho hôm nay và trao truyền cho con cháu mai sau.

Đình Quan Phố, xã Chuyên Ngoại (thị xã Duy Tiên) nằm ở vị trí trung tâm của thôn, có cảnh quan đẹp, trước mặt là giếng nước cổ, hồ nước rộng trong xanh bao quanh. Trong khuôn viên đình trồng nhiều cây cổ thụ, cây lâu năm tỏa bóng mát sum suê. Đình Quan Phố xây dựng từ thời hậu Lê, được trùng tu vào năm Mậu Dần, niên hiệu Gia Long thứ 17 (1818) và niên hiệu Bảo Đại thứ 10 (1935).

Ngày 20/10/1930, dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy lâm thời Hà Nam, tiếng trống hiệu lệnh từ đình Triều Hội vang lên, mở đầu cuộc biểu tình tuần hành của nông dân xã Bồ Đề và nông dân các vùng lân cận đấu tranh, phản đối chế độ thực dân, phong kiến. Đây là cuộc đấu tranh lớn nhất của nông dân Hà Nam thời kỳ 1930-1931, là một trong những mốc son trong lịch sử giai cấp nông dân và lịch sử cách mạng Việt Nam. 94 năm đã trôi qua, mái đình Triều Hội - nơi chứng kiến và ghi dấu biết bao sự kiện lịch sử trên quê hương cách mạng Bồ Đề vẫn giữ nét cổ kính, trầm mặc, uy nghiêm. Chỉ có diện mạo làng quê và cuộc sống của người dân nơi đây đã hoàn toàn đổi mới.

Với những cựu chiến binh đã từng đi giữa “mưa bom, bão đạn” của chiến trường, ngày Quốc khánh 2/9 có ý nghĩa vô cùng đặc biệt, bởi Tết Độc lập gợi cho họ nhớ về giá trị của tự do, thống nhất non sông được đánh đổi bằng xương máu, tuổi trẻ, sự hy sinh của cả dân tộc. Dịp Quốc khánh 2/9 năm nay, tôi may mắn được gặp và trò chuyện với các bác cựu chiến binh ở thành phố Phủ Lý về ký ức đón Tết Độc lập năm 1969 nơi chiến trường, để rồi, tự đáy lòng mình, tôi càng thêm tin yêu, trân quý, tự hào được tận hưởng cuộc sống bình yên, hạnh phúc ngày nay.