Tháo gỡ những tồn tại ở các dự án “Di dân vùng có nguy cơ sạt lở” 

Trên địa bàn tỉnh ta có 5 dự án “Di dân vùng có nguy cơ sạt lở” ven sông Châu, sông Hồng tại các xã: Văn Lý, Chân Lý, Phú Phúc, Nhân Thịnh (Lý Nhân) và Chuyên Ngoại (Duy Tiên).

Trong giai đoạn từ năm 2006 – 2009, các dự án được Nhà nước đầu tư xây dựng hạ tầng cơ bản đồng bộ, hoàn chỉnh nhưng đến nay hầu hết chưa thu hút được người dân đến sinh sống. Vì vậy, hiện tại hạ tầng ở các dự án đã xuống cấp do không được quan tâm duy tu, sửa chữa thường xuyên, hoặc có dự án UBND xã cho thuê mặt bằng để tăng thu ngân sách địa phương. Trong khi đó, một số hộ gia đình đã nhận đất và xây dựng nhà ở song vẫn chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Từ thực tế trên, các cấp, ngành cần sớm quan tâm tháo gỡ khó khăn, tồn tại nhằm phát huy hiệu quả vốn đầu tư.

 Theo đánh giá của cơ quan chuyên môn, trên các tuyến đê bối, đặc biệt là vùng trọng điểm xung yếu của tỉnh có nền đất yếu, trước đây thường xuất hiện tình trạng mạch đùn, sủi và sạt trượt ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất, cuộc sống sinh hoạt của người dân vùng bãi ven sông. Vì thế, những năm qua Nhà nước đã quy hoạch và đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội cơ bản đồng bộ nhằm vận động các hộ di chuyển về nơi ở mới bảo đảm an toàn trong mùa mưa, bão. Song, ở những khu vực ven sông có nguy cơ sạt lở tại các đoạn đã được xây dựng kiên cố, nhiều năm không xuất hiện mưa lũ lớn việc tuyên truyền, vận động người dân di chuyển đến nơi ở mới gặp khó khăn.

Dự án di dân tại xã Chân Lý (Lý Nhân) có tổng diện tích 18.336m2, được chia thành 63 lô để cấp cho các hộ dân vùng nguy cơ sạt lở ven sông Hồng. Sau hơn 16 năm xây dựng, đến nay, dự án mới giao đất được cho 4 hộ, trong đó 2 hộ xây dựng nhà ở còn lại 59 lô các hộ chưa nhận đất. Ông Vũ Anh Trung, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: Những năm qua, UBND xã tích cực tuyên truyền, vận động các hộ di chuyển từ vùng nguy cơ sạt lở vào sinh sống ở nơi ở mới nhưng chưa được người dân đồng thuận. Hiện nay, hạ tầng kỹ thuật, giao thông đã xuống cấp nghiêm trọng, đặc biệt cốt nền thấp hơn so với xung quanh 20 cm gây ngập úng cục bộ. Dự án bỏ hoang nhiều năm, địa phương đã nhiều lần đề nghị cấp có thẩm quyền cho phép đấu giá quyền sử dụng đất nhưng chưa được chấp thuận.

Dự án “Di dân vùng có nguy cơ sạt lở” xã Phú Phúc (Lý Nhân) có tổng diện tích hơn 59 nghìn m2 phục vụ 180 hộ với 200 nhân khẩu ở thôn Thanh Nga và Duyên Hà, bình quân mỗi suất 160m2. Theo báo cáo của UBND xã, dự án đã hoàn thành xây dựng đường giao thông, rãnh thoát nước, nhà văn hóa nhưng đến nay các hộ chưa nhận đất xây dựng nhà ở. Tại xã Chuyên Ngoại (Duy Tiên) dự án di dân xây dựng cho 70 gia đình ở 3 thôn: Yên Lệnh, Yên Mỹ và Từ Đài; mỗi hộ có diện tích 70m2. Hiện nay, mới có 9 hộ nhận đất nhưng chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, phần đất còn lại UBND xã cho thuê mặt bằng để tăng thu ngân sách địa phương.

Ông Nguyễn Văn Mai, Chủ tịch UBND xã Chuyên Ngoại cho biết: Các hộ ở vùng bãi ven sông Hồng hầu hết có diện tích đất ở khoảng 300m2. Người dân nơi đây có thói quen  sinh hoạt gắn liền nhà ở, vườn cây với chuồng trại chăn nuôi. Nếu về khu ở mới diện tích nhỏ, hẹp, bình quân mỗi hộ 70 m2 chỉ có thể xây dựng nhà ống, không phù hợp tập quán sinh hoạt ở nông thôn. Bên cạnh đó, khu sản xuất, khu chăn nuôi nằm cách xa nhà ở không thuận tiện cho việc sản xuất, chăm sóc, bảo vệ và thu hoạch sản phẩm. Không những vậy, khi di chuyển đến nơi ở mới, mỗi gia đình phải đầu tư hàng trăm triệu đồng bao gồm: tiền đất trả cho Nhà nước, tiền xây nhà mới... đây chính là khó khăn của nhiều hộ gia đình.

Trước thực trạng này, thời gian qua, UBND tỉnh đã chỉ đạo các địa phương nằm trong vùng có nguy cơ sạt lở tích cực vận động, tuyên truyền để người dân di dời đến nơi ở mới, bảo đảm an toàn tính mạng và tài sản. Riêng đất ở trong vùng có nguy cơ sạt lở sau khi các hộ di chuyển vào khu đất ở mới của dự án được giao cho UBND các cấp làm thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất ở thành vườn hoặc đất canh tác và giao lại cho các hộ sản xuất. Các địa phương tổ chức quản lý chặt chẽ diện tích đất trong vùng có nguy cơ sạt lở, nghiêm cấm việc xây dựng mới và cấp đất thổ cư trong vùng nguy cơ sạt lở. Bên cạnh đó, tỉnh yêu cầu các xã nắm rõ tình hình thực tế để có biện pháp xử lý phần đất còn lại trong dự án. Ðối với đất ở tại dự án bảo đảm giao đúng đối tượng là những hộ đã được UBND tỉnh phê duyệt theo tiêu chuẩn quy định.

Thực tế, các dự án “Di dân vùng có nguy cơ sạt lở” trên địa bàn tỉnh hiện đã được đầu tư xây dựng cơ bản đồng bộ, hoàn chỉnh, do vậy thiết nghĩ các hộ sớm di chuyển về nơi ở mới bảo đảm an toàn trong mùa mưa bão. Bên cạnh đó, chính quyền các địa phương và ngành chức năng cần hỗ trợ người dân tháo gỡ khó khăn trong việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Đồng thời, nâng cao công tác quản lý đất đai, kiên quyết xử lý nghiêm những trường hợp nhận đất chuyển nhượng không đúng mục đích. Thực hiện đồng bộ các giải pháp trên góp phần phát huy hiệu quả vốn đầu tư xây dựng hạ tầng, bảo đảm đúng mục tiêu dự án đề ra.

Phùng Thống