Theo thống kê, đến thời điểm này, số lao động nước ngoài được cấp phép làm việc tại Hà Nam là trên 1.300 người. Việc thực hiện đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc đối với lao động nước ngoài đang làm việc tại Việt Nam là cần thiết, được quy định cụ thể trong Luật BHXH 2014 nhằm mục đích bảo đảm bình đẳng, an sinh cho người lao động (NLĐ) nước ngoài tại Việt Nam.
Trung tâm ngoại ngữ quốc tế Ecolink - Chi nhánh Hà Nam thuộc Công ty cổ phần Giáo dục và Truyền thông Sức sống Việt Ecolink là một trong những doanh nghiệp có sử dụng lao động nước ngoài, được Sở Lao động - Thương binh và Xã hội cấp phép theo quy định.
Người lao động ở đây phần lớn đến từ các nước châu Á. Bà Trịnh Thị Thu Huyền, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc công ty cho biết: Nhu cầu của lao động nước ngoài làm việc tại công ty chủ yếu kiếm việc làm, hợp tác trong lĩnh vực giáo dục, truyền thông. Họ không đưa ra những quyết định lâu dài trong công việc tại Việt Nam.
Vì thế, khi thực hiện Luật BHXH 2014, đặc biệt những quy định mới được áp dụng từ 1/1/2018 về BHXH bắt buộc với lao động nước ngoài tại Việt Nam, người ta không mấy quan tâm.
Về phía doanh nghiệp luôn mong muốn thực hiện những quy định này với mục đích ràng buộc lao động, bởi theo bà Huyền, để đào tạo và đưa một lao động nước ngoài làm việc cho công ty cần có thời gian nhất định. Nếu không có những ràng buộc, doanh nghiệp luôn gặp những trở ngại do lao động thay đổi quyết định cá nhân khi cảm thấy không phù hợp, không đáp ứng yêu cầu bản thân.
Theo bà Huyền, nhiều NLĐ nước ngoài không có nguyện vọng đóng bảo hiểm ở Việt Nam. Bản thân họ rất sợ phải gắn bó lâu dài. Họ luôn thích được tự do lựa chọn việc làm, đâu trả lương cao thì họ đến.
Lao động người nước ngoài ở Trung tâm ngoại ngữ quốc tế Ecolink Hà Nam chưa muốn tham gia BHXH bắt buộc.
Về vấn đề này, ông Phạm Xuân Sơn, Trưởng phòng Chế độ Bảo hiểm, BHXH tỉnh cho rằng: Thực tế, NLĐ nước ngoài đang làm việc tại Việt Nam nói chung, Hà Nam nói riêng không thích đóng BHXH bắt buộc.
Phần lớn NLĐ nước ngoài cho rằng, họ đến Việt Nam làm việc khi họ đã tham gia BHXH ở công ty mẹ, công ty này đều ở nước họ. Nếu đóng BHXH ở Việt Nam là đóng thêm một lần nữa, điều này làm cho chi phí của doanh nghiệp nói chung tăng lên gấp đôi.
Thứ hai, chế độ chính sách của BHXH Việt Nam mới chỉ quy định chung chung, còn chi tiết chưa rõ ràng. Quyền lợi và những vấn đề khác của NLĐ nước ngoài mới chỉ quy định về việc thu và thanh toán chế độ khi NLĐ không làm việc ở Việt Nam nữa, về nước, được thanh toán chế độ một lần. Chỉ trừ những lao động nước ngoài là chuyên gia, không phải do công ty mẹ chuyển sang, có nhu cầu nhập cư thì bản thân NLĐ nước ngoài có thể có mong muốn tham gia BHXH.
Theo báo cáo của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, đến thời điểm này, sở đã cấp phép cho trên 1.300 lao động nước ngoài đủ điều kiện làm việc ở Hà Nam, trong đó khu vực ngoài KCN trên 350 người, trong KCN hơn 1.000 người. NLĐ có quốc tịch Trung Quốc và Nhật Bản chiếm số lượng đông nhất trong số lao động nước ngoài đang làm việc tại Hà Nam.
Quy định về việc đóng BHXH cho lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam chỉ được thực hiện khi có Nghị định hướng dẫn và chỉ áp dụng với những quốc gia có ký Hiệp định song phương về BHXH với Việt Nam.
Từ 1/1/2018, NLĐ là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động, chứng chỉ hành nghề, hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp được tham gia BHXH. NLĐ nước ngoài tham gia BHXH bắt buộc được hưởng cả 5 chế độ như NLĐ Việt Nam: ốm đau, thai sản, bệnh nghề nghiệp - tai nạn lao động, hưu trí, tử tuất.
Ông Phạm Xuân Sơn, Trưởng phòng Chế độ Bảo hiểm, BHXH tỉnh cho biết: Việc thực hiện đóng BHXH bắt buộc đối với lao động nước ngoài đang làm việc tại Việt Nam là cần thiết, phù hợp với thông lệ quốc tế và được quy định cụ thể trong Luật BHXH 2014 nhằm mục đích bảo đảm bình đẳng, an sinh cho NLĐ nước ngoài tại Việt Nam.
Những quy định mới về việc tham gia BHXH bắt buộc đối với lao động nước ngoài tại Việt Nam tuy có hiệu lực từ 1/1/2018, nhưng đến giờ vẫn chưa thể triển khai do chưa có hướng dẫn cụ thể thực hiện từ BHXH Việt Nam.
Giang Nam
Chu Uyên