Mới đây, khi được mời xem diễn báo cáo vở chèo "Bà Chúa Kho" tại Nhà văn hóa Trung tâm tỉnh, chúng tôi thực sự ngạc nhiên, không ngờ vở diễn lại tốt như thế. Đã rất lâu, khán giả (đến xem một cách hạn chế, do vở diễn mới chỉ mang tính chất báo cáo), có mặt xem chèo Hà Nam thấy hồ hởi, vui thú như vậy.
Ông Nguyễn Văn Thành, lái xe tắc-xi ở thành phố Phủ Lý, khi biết có vở diễn cũng nghỉ làm đến xem.
Ông nói: "Hay quá! Lâu rồi mới được xem một vở diễn hay như thế. Nội dung, cốt truyện của vở "Bà Chúa Kho" chỉ là dựa trên những tích chuyện dân gian nói về cuộc đời, công lao của Bà Chúa Kho đối với dân chúng và những ảnh hưởng tâm linh với người dân… Nhưng đạo diễn - NSND Lê Hùng đã làm cho câu chuyện trở nên gần gũi đời sống xã hội hiện tại, tạo dựng thành công hình ảnh Bà Chúa Kho đẹp đẽ và linh thiêng trong lòng dân chúng. Chưa bao giờ khán giả chúng tôi thấy các nghệ sỹ của Nhà hát Chèo lại thể hiện được phong cách biểu diễn tốt như thế, sắc nét như thế. Diễn viên Thúy Nhạn đóng vai Bà Chúa Kho rất hay, giọng hát truyền cảm…". Cả hội trường lặng đi trong từng lớp diễn.
Cảnh người dân bỏ làng ra đi vì đói trong vở chèo “Bà Chúa Kho”.
Được biết, để mời được đạo diễn - NSND Lê Hùng về dựng vở là chuyện không dễ, thường thì ông rất bận. 20 năm qua, NSND Lê Hùng chỉ mới phối hợp với Nhà hát Chèo có một lần dựng vở "Vua đi cày" từ ngày đầu mới tái lập tỉnh.
Khi trao đổi về vấn đề này, nghệ sỹ Thế Công, Phó Giám đốc Nhà hát Chèo cười lạc quan: Ban đầu Nhà hát xây dựng kế hoạch dựng vở từ kịch bản của nghệ sỹ Thế Song, kinh phí chỉ có vậy, phải liệu cơm gắp mắm. Tôi đề xuất với anh Hiển, Giám đốc Nhà hát, mời NSND Lê Hùng giúp mình dựng vở này, mong muốn sẽ tạo nên đột phá cho Nhà hát.
Anh Hiển lúc đầu cũng e dè, nghĩ là khó, vì NSND Lê Hùng là đạo diễn gạo cội, đẳng cấp quá, mời được không dễ, chỉ sợ anh ấy không nhận lời. Tôi quả quyết, cứ đặt vấn đề xem sao.
Rất may, NSND Lê Hùng khi nghe nói đến Hà Nam, anh ấy đã nhận lời ngay, dù biết mức thù lao trả cho mình không là gì so với việc đi dựng vở cho các đơn vị khác. Nói thật, tôi cũng chia sẻ với anh ấy về những khó khăn này, không ngờ NSND Lê Hùng thông cảm, chấp nhận…
"Thời gian làm việc với đạo diễn Lê Hùng rất nghiêm túc. Ông ấy về là lên sân khấu ngay, Lê Hùng có kinh nghiệm trong tập trung lực lượng, ông ấy biết khơi dậy hào hứng của nghệ sỹ, khơi dậy sáng tạo, khơi dậy cả tình yêu với nghệ thuật. Bản thân tôi luôn bên cạnh ông ấy, cùng nhau điều chỉnh kịch bản. Hai thầy trò khá hiểu nhau trong công việc, vì thế chỉ trong thời gian ngắn, vở diễn được dàn dựng xong". Nghệ sỹ Thế Công chia sẻ.
"Thời gian làm việc với đạo diễn Lê Hùng rất nghiêm túc. Ông ấy về là lên sân khấu ngay, Lê Hùng có kinh nghiệm trong tập trung lực lượng, ông ấy biết khơi dậy hào hứng của nghệ sỹ, khơi dậy sáng tạo, khơi dậy cả tình yêu với nghệ thuật. Bản thân tôi luôn bên cạnh ông ấy, cùng nhau điều chỉnh kịch bản. Hai thầy trò khá hiểu nhau trong công việc, vì thế chỉ trong thời gian ngắn, vở diễn được dàn dựng xong". Nghệ sỹ Thế Công, Phó Giám đốc Nhà hát Chèo Hà Nam |
Tôi chăm chú theo dõi diễn biến của vở và nhận thấy trên sân khấu còn những khiếm khuyết nho nhỏ như phục trang của người dân nghèo trong các tình huống không được thay đổi, phông sân khấu, thiết kế sân khấu vẫn nặng về kịch hơn là chèo. Rất may, bàn tay người đạo diễn tài ba này đã che lấp đi rất nhiều những khiếm khuyết ấy.
NSND Lê Hùng đã sử dụng thủ pháp nghệ thuật dùng dàn diễn viên tập thể múa, di chuyển hay tạo hình khối để thể hiện chiều sâu tâm trạng; dùng yếu tố hài đưa vào tác phẩm để làm cho các nhân vật trở nên sinh động hơn, xây dựng nhân vật công chúa An Quốc (Bà Chúa Kho) gần gũi với dân chúng, đời thực hơn.
Khác với những vở diễn "Bà Chúa Kho" được dàn dựng ở các đơn vị nghệ thuật khác, vở diễn của Nhà hát Chèo Hà Nam được sáng tạo thêm nhiều tình tiết mới, trong đó nổi bật nhất là mối tình giữa công chúa An Quốc và chàng trai trẻ Lý Điền. Vì mối tình này, An Quốc đã có những gắn bó thân thiết với xóm làng vùng Cổ Mễ (Kinh Bắc).
Giải thích về tình tiết này, NSND Lê Hùng nói: "Nhà hát Chèo Việt Nam dựng vở này không có tình tiết ấy. Họ nói làm sao công chúa có thể yêu một anh nông dân. Nhưng tôi dựng vở cho Hà Nam, quyết định có tình tiết này, người Hà Nam quyết định cho công chúa yêu anh nông dân Lý Điền. Tình tiết ấy rất đời, rất thực, rất gần gũi với nhân dân, là mong ước của con người ".
Điều đó, đã mang lại hiệu quả nhất định cho Nhà hát Chèo Hà Nam khi diễn vở "Bà Chúa Kho". Thành công của vở diễn cũng đã mở ra tư duy mới đối với lãnh đạo Nhà hát Chèo Hà Nam trong quản lý nghệ thuật của đơn vị, về cách thức tổ chức xây dựng vở, về sự hợp tác trong nghề nghiệp và vấn đề đào tạo đội ngũ của mình…
Đây cũng được xem là đột phá đầu tiên trong chục năm qua đối với Nhà hát Chèo Hà Nam khi quyết tâm đổi mới và xây dựng theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp hơn.
Minh Thu
Minh Thu