Để nâng cao hơn nữa chất lượng phong trào xây dựng làng văn hóa (LVH), tổ dân phố văn hóa (TDPVH), gia đình văn hóa (GĐVH)... đưa phong trào đi vào thực chất, vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 122/2018/NĐ-CP ngày 17/9/2018 quy định về xét tặng danh hiệu GĐVH, LVH, TDPVH, các quy định này có hiệu lực thi hành từ ngày 5/11/2018.
Bảo tồn các hình thức văn hóa, thể thao dân gian truyền thống (Vật võ Liễu Đôi, Liêm Túc, Thanh Liêm).
Đối với các tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu GĐVH trước đây gồm có 3 tiêu chuẩn với 12 chỉ tiêu. Các chỉ tiêu đều đề cập đến mọi mặt của đời sống nhưng chưa đầy đủ, cụ thể cũng như yêu cầu nâng cao để người dân phấn đấu được công nhận GĐVH.
Quy định mới cũng có 3 nhóm tiêu chí nhưng được quy định khá chi tiết và cụ thể. Ở nhóm tiêu chuẩn 1: Gương mẫu chấp hành chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tích cực tham gia các phong trào thi đua của địa phương nơi cư trú có 12 chỉ tiêu cụ thể, trong đó có nhiều tiêu chuẩn như quy định cũ nhưng có một số chỉ tiêu mới như gia đình được bình bầu xét tặng danh hiệu GĐVH phải tham gia một trong các hoạt động văn hóa văn nghệ ở nơi cư trú, thường xuyên tập luyện TDTT; tham gia đầy đủ các phong trào từ thiện, nhân đạo, đền ơn đáp nghĩa, khuyến học, khuyến tài, sinh hoạt cộng đồng nơi cư trú; không vi phạm các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm, phòng chống dịch bệnh và không vi phạm quy định về phòng chống cháy nổ. Đây đều là các chỉ tiêu xuất phát từ thực tế được đưa vào trong quy định để nâng cao hơn nữa ý thức và trách nhiệm của người dân đối với cộng đồng và xã hội.
Ở nhóm tiêu chuẩn 2, trước đây có chỉ tiêu rất chung chung như: Gia đình nền nếp, ông bà, cha mẹ gương mẫu, con cháu thảo hiền, giữ gìn các giá trị văn hóa gia đình truyền thống, tiếp thu có chọn lọc các giá trị văn hóa mới về gia đình. Nhưng ở Nghị định mới quy định, ông bà, cha mẹ và các thành viên trong gia đình được quan tâm, chăm sóc, phụng dưỡng; các thành viên trong gia đình tham gia bảo hiểm y tế và được chăm sóc sức khỏe. Ở nhóm tiêu chí 3 về phát triển kinh tế, công tác, học tập cũng tương tự các chỉ tiêu cũ nhưng được sắp xếp cụ thể và rõ ràng hơn.
Về danh hiệu GĐVH, trong Nghị định cũng quy định rõ 7 trường hợp không được xét tặng danh hiệu GĐVH, cụ thể: Bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc bị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính; không hoàn thành nghĩa vụ quân sự và nghĩa vụ nộp thuế; bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng, phòng cháy chữa cháy và bảo vệ môi trường; có tảo hôn hoặc hôn nhân cận huyết thống; có bạo lực gia đình bị xử phạt hành chính; mắc các tệ nạn xã hội, ma túy, mại dâm, trộm cắp, tổ chức đánh bạc hoặc đánh bạc; tham gia tụ tập đông người gây mất an ninh trật tự, an toàn xã hội.
Trước đây, ở một số địa phương những gia đình thuộc hộ nghèo, cận nghèo thường không thuộc diện bình bầu GĐVH, tại Nghị định này quy định những gia đình thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo theo quy định của Chính phủ đạt từ 60 điểm trở lên vẫn được xét tặng danh hiệu GĐVH.
Ngoài ra, Nghị định cũng quy định, các gia đình thực hiện đầy đủ các tiêu chuẩn trên và phải đủ 3 năm liên tục được xét tặng danh hiệu GĐVH mới được tặng giấy khen GĐVH và số GĐVH nhận giấy khen cũng không được quá 15% trên tổng số gia đình được công nhận danh hiệu GĐVH đủ 3 năm liên tục. Với các quy định và chỉ tiêu như trên sẽ giúp khu dân cư và ban chỉ đạo các cấp dễ dàng hơn trong việc bình bầu, xét tặng danh hiệu GĐVH. Các quy định này cũng dễ dàng tiếp cận với người dân và tạo sự thống nhất trong việc xét tặng danh hiệu GĐVH giữa các địa phương trong tỉnh khi Nghị định có hiệu lực thi hành.
Thôn, làng, tổ dân phố được gọi chung là khu dân cư, có 5 nhóm tiêu chuẩn xét danh hiệu khu dân cư văn hóa (KDCVH). Dựa trên các tiêu chuẩn cũ, tiêu chuẩn mới có thêm một số chỉ tiêu và câu chữ cho rõ ràng cũng như sát thực hơn. Như thu nhập bình quân đầu người và tỷ lệ hộ có nhà ở kiên cố phải cao hơn mức bình quân chung của tỉnh; tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo phải thấp hơn mức bình quân chung của tỉnh.
Chỉ tiêu về nhà văn hóa khu dân cư trước đây khi bình bầu gây nhiều tranh cãi vì theo quy định diện tích dành cho các thiết chế này theo quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch rất cao, theo Nghị định, tiêu chí này chỉ yêu cầu KDCVH có nhà văn hóa, sân thể thao phù hợp với điều kiện của khu dân cư. Trong nhóm tiêu chuẩn 2, KDCVH phải có điểm đọc sách phục vụ cộng đồng. Đây là 1 chỉ tiêu các khu dân cư trong tỉnh khó hoàn thành nhất vì không duy trì được liên tục và thường xuyên.
Cũng tại nhóm tiêu chuẩn 2 còn quy định các khu dân cư bảo tồn, phát huy các hình thức sinh hoạt văn hóa, thể thao dân gian truyền thống của địa phương. Tại nhóm tiêu chuẩn 3 có quy định khá mới đó là KDCVH phải có điểm bố trí vị trí quảng cáo rao vặt. Các tiêu chuẩn đều đạt được nhưng vi phạm 3 điều sau sẽ không được xét tặng danh hiệu KDCVH: Có khiếu kiện đông người và khiếu kiện vượt cấp trái pháp luật; có điểm, tụ điểm ma túy, mại dâm; có hoạt động lợi dụng tôn giáo vi phạm pháp luật.
Các khu dân cư được xét tặng danh hiệu KDCVH cũng phải đủ 5 năm liên tục mới được nhận giấy khen KDCVH và số KDCVH được nhận giấy khen cũng không quá 15% tổng số KDCVH được công nhận danh hiệu văn hóa đủ 5 năm liên tục.
Để việc xét tặng thực chất và đối tượng được xét tặng thấy vinh dự, tự hào, Nghị định trên cũng nêu lên việc xử lý những cá nhân, tổ chức có những hành vi vi phạm trong quá trình xét tặng các danh hiệu văn hóa. Nếu vi phạm, các cơ quan có thẩm quyền xét tặng sẽ thực hiện việc thu hồi, hủy bỏ danh hiệu. Việc quy định này sẽ không có sự châm chước, nể nang như trước đây, tránh tình trạng xét tặng không công bằng giữa các gia đình với nhau và giữa các khu dân cư với nhau.
Để Nghị định 122 đi vào cuộc sống, tới đây, các huyện, thành phố sẽ họp Ban chỉ đạo công bố, hướng dẫn và việc xét tặng sẽ được tiến hành vào năm 2019. Theo nhiều ý kiến của các thành viên trong Ban chỉ đạo các cấp, các tiêu chuẩn mới rất rõ ràng, chi tiết, các quy định xét tặng cũng mạch lạc tránh được tình trạng chạy theo số lượng nhưng không đi vào thực chất như trước đây.
Chu Bình
Chu Bình