Trải qua các thời kỳ cách mạng, Đảng ta hết sức chú trọng "tìm người tài đức" để gánh vác công việc đất nước. Đặc biệt hiện nay, Đảng ta đang rất trăn trở về công tác cán bộ. Nghị quyết số 26 là "Chiếu cầu hiền" thời "bốn chấm không" của Đảng ta đấy! Nhà báo Hải Đường - người đã có nhiều năm trực tiếp tổ chức và viết bài về công tác xây dựng Đảng ở Báo Nhân Dân chia sẻ.
Hội nghị Ban Chấp hành (BCH) Trung ương Đảng lần thứ 7 (khóa XII) đã bàn thảo, thông qua nhiều vấn đề quan trọng, trong đó có công tác cán bộ. Hội nghị đã ra Nghị quyết số 26-NQ/TW "Về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ". Nghị quyết đã thu hút sự quan tâm của đông đảo các tầng lớp nhân dân, nhất là đội ngũ cán bộ, đảng viên. Sự quan tâm này có một phần đóng góp quan trọng của báo chí trong việc thông tin và định hướng dư luận xã hội. Là người trực tiếp tổ chức và viết bài tuyên truyền về công tác xây dựng Đảng trong nhiều năm ở Báo Nhân Dân, nhà báo Hải Đường đã dành cho Hà Nam hằng tháng cuộc trò chuyện về đề tài cán bộ và công tác cán bộ - một đề tài cực kỳ quan trọng, rất khó và cũng rất hấp dẫn của báo chí.
Nhà báo Hải Đường trong cuộc Hội thảo về xây dựng Đảng tại Báo Nhân Dân. Ảnh: Chu Uyên
P.V: Thưa nhà báo Hải Đường! Ngay trong phiên khai mạc Hội nghị Trung ương 7, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã dẫn lời Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh "Cán bộ là cái gốc của mọi công việc", "muôn việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém". Đảng ta luôn xác định, công tác cán bộ là nguyên nhân của mọi nguyên nhân, là điểm then chốt của mọi then chốt. Cách đặt vấn đề của Tổng Bí thư như vậy cho chúng ta thấy Đảng ta đang có những trăn trở lớn về vấn đề này đúng không thưa ông?
Nhà báo Hải Đường: Đúng vậy. Không phải trong thời hiện đại bộ máy Đảng, chính quyền mới cần người có đức, có tài. Từ xa xưa cha ông ta đã luôn coi trọng việc tìm người coi sóc công việc chung, nhỏ thì những việc ở làng xã, lớn thì việc đại sự quốc gia.
Trải qua các thời kỳ cách mạng, Đảng ta hết sức chú trọng "tìm người tài đức" để gánh vác công việc đất nước. Đặc biệt hiện nay, Đảng ta đang rất trăn trở về công tác cán bộ. Nghị quyết 26 là "Chiếu cầu hiền" thời "bốn chấm không" của Đảng ta đấy! Đảng đã đề ra rất nhiều chỉ thị, nghị quyết về vấn đề này. Dù đã đạt nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn chưa được như mong muốn. Vì vậy, phải làm tiếp và có thể làm mãi! Có tổ chức đảng, có chính quyền, đoàn thể thì cần có cán bộ. Cần có người đứng mũi chịu sào thật sự là thủ lĩnh, để mọi người luôn mong được làm người giúp việc "người khôn".
P.V: Nhưng tại sao đến thời điểm này Đảng ta lại coi trọng khâu đánh giá cán bộ đến như vậy thưa ông?
Nhà báo Hải Đường: Trong những khuyết điểm, yếu kém của công tác cán bộ thì đánh giá cán bộ vẫn là khâu khó nhất, có nhiều thiếu sót nhất. Khó vì đây là việc chấm điểm cho một người. Lâu nay ta thường nói, có tình trạng yêu ai nên tốt, ghét ai nên xấu. Người có quyền nhận xét cấp dưới khi đã "chấm" ai thì anh ta, chị ta sẽ được khoác trên mình chiếc áo đầy màu sắc sáng sủa. Còn vì sao người đó lọt mắt cấp trên thì là cả câu chuyện dài.
Làm thế nào để khách quan, công tâm trong đánh giá cán bộ? Không phải rằng không có thước đo chuẩn. Điều quan thiết hơn: ai là người cầm thước? Người ấy có lòng dạ trong sáng hay không, có vì việc chung mà đánh giá, sử dụng cán bộ hay không?
Đảng ta đã thấy rõ những tồn tại, khuyết điểm đó. Tại Nghị quyết 26 lần này, về đánh giá cán bộ, Trung ương nêu rõ yêu cầu: "Đổi mới công tác đánh giá cán bộ theo hướng: Xuyên suốt, liên tục, đa chiều, theo tiêu chí cụ thể, bằng sản phẩm, thông qua khảo sát, công khai kết quả và so sánh với chức danh tương đương".
P.V: Theo ông, đánh giá cán bộ đa chiều là thế nào? Đặc biệt với báo chí, chúng ta tuyên truyền vấn đề này ra sao?
Nhà báo Hải Đường: Đa chiều nghĩa là không đánh giá một chiều. Một chiều là kiểu nhận xét người khác đầy chủ quan, phiến diện, theo kiểu "móc túi áo" bản nhận xét ra đọc. Đa chiều thì sẽ loại bỏ kiểu khen chê đầy tính cá nhân. Theo tôi, đa chiều trong đánh giá cán bộ bao gồm mấy yêu cầu sau: bản thân cán bộ tự đánh giá về mình; tập thể nơi công tác đánh giá; cơ quan, tổ chức theo dõi cán bộ đánh giá; cấp ủy nơi công tác và nơi cư trú đánh giá; cấp trên và cấp dưới đánh giá; các tổ chức đoàn thể mà cán bộ đó là thành viên đánh giá; ý kiến nhận xét, góp ý của quần chúng nhân dân… Làm kĩ như thế thì sẽ có những thông tin đầy đủ, khách quan, trung thực. Trong những thông tin đa chiều thì đánh giá của cấp ủy nơi đảng viên công tác là quan trọng nhất. Xin lưu ý là cấp ủy chứ không phải của riêng đồng chí bí thư. Khi nhận xét phải giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ.
Phóng viên báo chí khi tìm hiểu viết bài liên quan đến cán bộ cũng phải lắng nghe nhiều chiều. Nên nhớ là "lắng nghe", chứ không chỉ có "nghe". Nghe nhiều khi nhận được những thông tin giả. Vì vậy phải nghe cán bộ, nghe đồng nghiệp, nghe dân. Nghe và chiêm nghiệm, tự phóng viên đánh giá về người cán bộ đó. Điều này rất quan trọng khi viết chân dung. Chớ có khen những điều người ta không có. Khen thế chính là chê đấy. Hãy nhìn sâu vào suy nghĩ việc làm của "nhân vật".
Đấy là lao động phóng viên. Còn báo chí nói chung có vai trò rất lớn, bởi đây là một kênh thông tin giúp tổ chức đánh giá cán bộ. Dù khen hay chê cũng đều phải rất thận trọng. Có những việc người ta làm nhiều nhưng mình nên nói ít. Lại có việc họ làm được nhưng không nói được thì báo chí phải cổ vũ, nhân lên những điều tốt đẹp, những cách làm hay, kinh nghiệm quý. Thí dụ báo chí nêu kinh nghiệm trong đánh giá, bổ nhiệm cán bộ ở một đảng bộ huyện. Mà đi sâu vào một "chiều" thôi, chẳng hạn quần chúng nhận xét cán bộ sắp được lên chức như thế nào? Một bài thì nói "chiều" này, những bài khác nói "chiều" khác. Thế là báo chí cũng đa chiều phải không bạn. Kinh nghiệm của tôi là, chớ có bao giờ bằng lòng với những gì ghi chép được từ phòng làm việc của lãnh đạo.
P.V: Ông đã từng nhiều năm làm công tác Đảng trong cơ quan báo chí lớn nhất của Đảng, chắc chắn ông cũng biết rõ việc đánh giá cán bộ không đơn giản?
Nhà báo Hải Đường: Đúng là như vậy. Vì đây là khoa học về con người. Sở trường, sở đoản của nhau thì dễ nhận biết, "con phượng thì múa, con nghê thì chầu". Nhưng năng lực của một cán bộ thì bao gồm nhiều yếu tố. Có người giỏi chuyên môn nhưng không giỏi làm quản lý. Có người kiến thức rộng, nhưng chả sâu cái gì, nghĩa là "bác" mà không "uyên". Đấy chỉ nói về tài đã khó đánh giá như thế. Còn đức thì có phần trừu tượng hơn. Cái giỏi của người lãnh đạo là biết rõ mặt mạnh, mặt yếu, phẩm chất đạo đức cán bộ để sử dụng họ cho đúng. Lựa chọn cán bộ như các cụ ta xưa vẫn nói "dụng nhân như dụng mộc", gỗ lớn đẽo bắp cày, gỗ nhỏ đẽo cán dao. Muốn xóa chữ "tôi" to tướng ở trong đầu thì phải lắng nghe tập thể, dẹp cái "tôi" đi, thật sự chân thành, thẳng thắn, thương yêu nhau, thì sẽ bớt phức tạp.
P.V: Báo chí thời gian qua cũng rất thẳng thắn, mạnh mẽ đề cập đến vấn đề này, ông thấy có tác động như thế nào?
Nhà báo Hải Đường: Tôi có may mắn được tham gia chấm Giải Búa liềm vàng. Quả thật nhiều bài báo viết về công tác xây dựng Đảng nói chung, công tác cán bộ nói riêng đã rất thẳng thắn, có chính kiến rõ ràng. Điều này rất có ích trong việc giúp cơ quan tổ chức cán bộ, các cấp ủy đảng điều chỉnh, bổ sung các giải pháp để đánh giá cán bộ ngày càng sát hơn, thực chất hơn, để làm sao việc đánh giá không còn là "lá bùa" hộ mệnh cho những kẻ cơ hội tiến thân. Báo chí đã có hàng loạt bài viết về việc luân chuyển cán bộ của Trịnh Xuân Thanh với những nhận xét "đẹp như tranh"; việc thăng tiến thần tốc của nữ cán bộ Sở Xây dựng Thanh Hóa và nhiều trường hợp khác; rồi chuyện cả họ làm quan, cả nhà làm quan; rồi chuyện một sở có hơn 30 "quan" và chỉ có 3 "lính"… Có thể nói chưa có thời kỳ nào báo chí xông thẳng vào những vấn đề tiêu cực, mà gần đây gọi thẳng là "tham nhũng trong công tác cán bộ".
Như vậy tác động rất lớn, báo chí góp phần kiểm soát quyền lực, góp phần "đưa củi vào lò", không để cho ai đó lợi dụng cương vị của mình tự tung tự tác trong công tác cán bộ.
P.V: Trải qua rất nhiều thời kỳ phát triển của đất nước, ông thấy công tác đánh giá cán bộ thời kỳ nào thực sự cho chúng ta nhiều kinh nghiệm? Đối với cơ quan báo chí, công tác cán bộ quan trọng như thế nào, nhất là trong bối cảnh hiện nay?
Nhà báo Hải Đường: Mỗi thời kỳ cách mạng đều có những kinh nghiệm quý trong đánh giá, sử dụng, bổ nhiệm cán bộ. Thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, chống đế quốc Mỹ, cán bộ được thử thách ngoài mặt trận. Đánh giá cán bộ thời bấy giờ là đánh giá bằng máu. Còn thời nay, ranh giới ta và địch không rõ ràng. Ranh giới tôi và chúng ta lắm khi nhập nhòa. Với một số người, thành tích thì của tôi, khuyết điểm thì của chúng ta. Vì vậy tiêu chí đánh giá, nhận xét cán bộ phải căn cứ vào hiệu quả công việc. Hãy chớ vội tin những lời nói hay. Hãy lượng hóa kết quả công việc. Hãy đưa vào biểu đồ với những cột ngang cột dọc kết quả công việc đã làm. Chúng ta có quyền đòi hỏi như thế để bớt đi những anh xăng xái chỗ nào cũng "hò dô ta" nhưng chẳng mất tý mồ hôi nào.
Làng Báo chúng ta là xã hội thu nhỏ. Những ưu - khuyết trong công tác cán bộ cũng tương tự tình hình chung vậy thôi. Thậm chí đánh giá cán bộ báo chí lại còn khó khăn hơn. Nghề này "văn mình vợ người" mấy ai chịu ai. Thế là nảy sinh mâu thuẫn khi nhận xét cán bộ.
Theo tôi, ở mỗi cơ quan báo chí cần bồi dưỡng, lựa chọn hai dàn cán bộ: cán bộ nghiệp vụ bao gồm các cây bút xuất sắc và cán bộ quản lý. Cần chú ý đãi ngộ cây bút tương xứng về vật chất, tinh thần. Như thế thì họ sẽ không chọn đường đi có cánh cửa hẹp. Cố nhiên có anh vừa viết hay vừa làm quản lý giỏi thì tốt quá. Sao lại không, chủ nhiệm hợp tác xã rất giỏi cày bừa?!
P.V: Trân trọng cảm ơn ông!
Chu Uyên (Thực hiện)
Chu Uyên